Over de etruskisch-romeinse oorsprong van Arezzo hebben we het al gehad in het voorgaande hoofdstuk van deze toeristische gids. Maar de stad die neergestreken is op de heuvel van San Donato speelde ook een belangrijke rol op het nationale toneel in het tijdperk van de vrije middeleeuwse gemeenten.

Opgericht door de ghibellijnse families Guidi, Ubertini en, tot slot, de Tarlati, begon het territorium uit te breiden en steeg in aanzien vanaf de eerste decennia van het jaar Duizend.

Het is dan ook in deze periode, dat behalve de gebouwen en de "torenhuizen" in het hoge gedeelte van Arezzo – dat ook tegenwoordig nog zijn middeleeuwse charme heeft behouden – de werkzaamheden begonnen voor de realisatie van de romeinse parochie van Santa Maria (XIIe eeuw) en de gothische kathedraal van San Donato (XIIIe eeuw). En bovendien de constructie van een nieuwe ommuring (met een omtrek van meer van 2 kilometer en in staat om een gebied van meer dan 51 hectare te omsluiten) en de aanwezigheid van een "studium", één van de allereerste europese middeleeuwse universiteiten die zich wist te onderscheiden van kunst en de medische wetenschap, en het literaire en juridische onderwijs.
Maar het was niet eenvoudig te wonen in een Toscane en een scheireiland dat zo onder invloed van de guelfen stond. Vandaar ook de botsingen met de steden Siena en Florence. Tot de rampzalige slag van Campaldino (11 juni 1289). Vanaf deze datum kwamen monumenten en mensen, territoria en villa’s van Arezzo onder de heerschappij van Florence (ook al vonden er herhaaldelijk rebelse episodes plaats).

Een domein dat nog te zien is als we langs de gebouwen en de appartementen wandelen in Arezzo tot we aanbelanden bij de beelden van Ferdinando I de Medici (tegenover de Duomo) en Ferdinando III van Lorena (bij de Piaggia di Murello).